Chương 11: Ta viết thư hồi âm
Hôm sau, mặt trời vẫn dâng lên từ đằng đông điện Bạch Hổ như thường lệ.
Tống Tư Nguyên chẳng có lòng dạ lên lớp mấy, vào sảnh giảng giải vài câu rồi đặt sách xuống, bảo: "Gần đây bệ hạ đang đau đầu vì việc tranh cãi tập ấm của thế gia trong triều, tuy ta đã xin thôi chức quan từ lâu nhưng chuyện này liên quan tới xã tắc, chư vị học sinh cũng đều là nhi lang thế gia sau này sẽ tập tước, hôm nay lớp ta thử bàn luận trao đổi xem sao."
Thế là toàn bộ cả điện bèn châu đầu ghé tai, xem chừng có rất nhiều ý kiến đa dạng về chủ đề này.
Từ khi dựng nước Đại Thành, toàn bộ công thần văn võ đều được ban sách son chiếu sắt và phong tước vị theo hạng trên dưới, dần dà kéo dài tới nay, hình thành cục diện bốn đại gia tộc hàng đầu là Phó, Hà, Tống, Nghiêm và bốn gia tộc tầm trung là Hoắc, Đường, Lưu, Lý mà thành Khải An ngầm hiểu với nhau, sau khi trưởng thành con cháu các dòng họ này đều có thể được phong quan tước trong triều, không cần thi thố cạnh tranh như phái thanh liêm hay dân thường.
Tống Tư Nguyên từ tốn nói: "Hôm nay cứ thoải mái bày tỏ, các cô cậu cảm thấy có nên hủy bỏ chế độ tập ấm không?"
Tiếng xôn xao bàn tán càng lúc càng sôi nổi.
Lục Phóng đứng dậy, nói vang dội: "Học sinh thấy nên hủy chế độ tập ấm. Theo ta đáng ra phải bỏ tập tước từ lâu rồi, cớ gì những người kia không làm mà được hưởng quan cao lộc dày chỉ nhờ công trạng tổ tiên, công lao của tổ tiên có liên quan gì đến họ đâu chứ?"
Ngoài con cái hoàng gia tông thất thì các học sinh còn lại trong điện Bạch Hổ đều đến từ thế gia, nghe vậy xong lập tức biến sắc.
Hà Tân Bách gấp quạt gõ phạch, bật dậy phản bác: "Nói kiểu gì vậy? Năm xưa hoàng đế Thái Tổ chinh chiến nam bắc, tiền bối các nhà theo vua vào sinh ra tử, góp nhặt giang sơn Đại Thành từ biển máu, được hưởng vinh dự cũng hợp lý thôi. Nếu đi ngược lại chế độ Thái Tổ đặt ra từ thời khai quốc thì há chẳng bằng đánh mất gốc nước, khiến tổ tiên các nhà chạnh lòng sao?"
Cậu ta dứt lời là nhóm các nhà Hoắc Đường Lưu Lý rần rần ngoi lên phụ họa, đứng về phía Hà Tân Bách, phản bác luận điểm của Lục Phóng.
Chờ tiếng xôn xao nhỏ dần, mãi rồi Lục Chấp cũng đứng lên, gương mặt nghiêm nghị, nói bằng giọng bình thản: "Nay các quan viên từ đại tộc thế gia đã chiếm quá đông tổng số quan lại ở kinh, mà phần lớn trong số đó cứ như sâu mọt náu giữa xà cột, hưởng bổng lộc hậu hĩnh mà chẳng làm nên gì thực tiễn, giành hết ruộng đẹp mà chẳng quan tâm bách tính, suốt ngày chỉ an nhàn du ngoạn, chọi gà diễu chó. Nếu hủy bỏ hết tước phong truyền đời của thế gia thì sẽ chấn chỉnh được triều cương, là chuyện có lợi cho đất nước."
Nhóm hoàng tử Lục Phóng với Lục Chiêu ra mặt hùa theo, học sinh trong điện mỗi người một biểu cảm khác nhau. Tống Tư Nguyên trên bục giảng thì không nói lời nào, không hề có ý định dừng cuộc thảo luận lại.
Lục Bình trông thấy có bóng người cao lớn đứng dậy đằng trước, đây chính là Phó Dật. Phó Dật lên tiếng: "Lời ấy sai rồi. Thầy Tống cống hiến vì nước hai triều đại, phụ thân nhà ta thống lĩnh Cấm quân kinh thành, rồi cả tướng quân Trấn Bắc bá đóng giữ Bắc cương, Định Đông bá nhà họ Hoắc mài mặt gió biển quanh năm, sau khi tập tước phong chức đều làm việc liêm khiết trong sạch, bao đời các nhà có ai là không dốc lòng dốc sức vì triều đình. Tam điện hạ bảo 'phần lớn' thì hơi bị phóng đại quá."
"Nhị công tử Phó chớ tức giận, hủy bỏ tập ấm đâu có nghĩa không vào triều làm quan được nữa, con cháu thế gia và dân thường nhà nghèo bình đẳng như nhau, cùng tham gia thi thố khoa cử, đỗ đạt mới được phong quan, chẳng phải ổn thỏa lắm à?" Lục Chấp cười tủm tỉm.
Nhất thời hai bên đều hằm hè căng thẳng, càng lúc đại sảnh càng ầm ĩ.
Tống Tư Nguyên tỉnh bơ theo dõi tất cả tranh cãi tứ tung, cuối cùng ra hiệu cho lớp im lặng lại, nói: "Thái tử điện hạ, có phải điện hạ muốn nói gì không?"
Lúc này mọi người mới để ý, hình như từ nãy đến giờ Lục Cảnh chưa hề lên tiếng bày tỏ quan điểm của mình.
Lục Cảnh cười cười, đứng dậy đáp: "Tam đệ tứ đệ nói không sai, quả đúng chế độ tập ấm có mặt trái thật, song đây là quy chế Thái Tổ đặt ra, đột ngột xóa bỏ thì khó lòng ăn nói. Vấn đề cơ bản mà viện Can gián đang bàn nằm ở chỗ có nên yêu cầu thế gia tham dự khoa cử không. Học sinh thấy, biết đâu có thể xây dựng riêng một hệ thống tuyển chọn đề bạt nhằm vào đối tượng thế gia..."
"Thái tử nói thì đơn giản, song kì thi ấy nên khó hay dễ hơn khoa cử bình thường đây, mấy năm thi một lần, mỗi lần chọn mấy người..."
Lục Bình cầm bút, trông mọi người phía trước cứ đứng lên rồi lại ngồi xuống, ngồi xuống rồi lại đứng lên, phủ nhận ý kiến trái ngược của nhau, đặc biệt là Lục Phóng với Hà Tân Bách, lúc tranh cãi quyết liệt quá còn văng nước bọt tóe lóe, tình hình tương đối buồn cười.
Nhà ngoại của Lục Chấp và Lục Phóng xuất thân từ phái sĩ phu thanh liêm, thấy mình cao quý, dĩ nhiên sẽ xem thường nhóm con cháu thế gia ở lớp, trong mắt họ lứa này của thế gia toàn đám ham ăn lười làm bất tài thất học, không xứng được kế thừa chức tước, nhất là họ Phó nhà ngoại của Lục Cảnh quyền thế nhường nào, tất yếu trở thành tâm điểm của cuộc tranh luận lần này.
Cả lớp đấu khẩu bắt đầu thấm mệt rồi, Lục Bình mới thấy người ngồi cạnh từ tốn đứng lên.
Tuy chỗ ngồi ở hàng cuối cùng, nhưng Nghiêm Nhận đứng dậy cái là tự dưng thu hút hết ánh nhìn của phần lớn mọi người đang có mặt.
Nghiêm Nhận chỉ cười khẽ một tiếng trong những con mắt chăm chú từ đám đông, rồi trông sang phía Lục Chấp: "Câu vừa nãy tam điện hạ nói không thể vơ đũa cả nắm thế, dù là con cháu thế gia tập ấm hay sĩ tử nhà nghèo đỗ đạt thì đều đầy rẫy những kẻ tham ô phạm pháp lợi dụng quyền công, khoa cử chọn lựa tài năng chứ đâu sàng lọc được đạo đức. So với việc áp đặt phiến diện công kích thế gia thì chẳng thà hỏi thử xem bộ Lại làm ăn như nào, thi cử có nghiêm khắc, kết quả có lấp liếm, có lạm quyền gian lận gì không, ấy mới là trọng điểm. Đến kẻ võ vẽ lỗ m.ãng như ta còn hiểu điều này thì sao mấy điện hạ đây lại không biết ha?"
Nói xong Nghiêm Nhận bỗng nghiêng mặt sang nhìn Lục Bình, toét miệng cười đầy xấu xa: "Cửu điện hạ thấy sao?"
"Hở?" Đùng cái ánh mắt đang đờ đẫn của Lục Bình phải tập trung lại.
Tất cả mọi người đều ngoái xuống nhìn Lục Bình.
Lục Bình tỉnh hồn, đứng dậy nói với Tống Tư Nguyên: "Học sinh chưa từng nghĩ đến những vấn đề sâu xa này, cũng không hiểu mặt lợi hại trong đó nên không rõ lắm ạ."
Nghe thế Lục Chấp liếc qua đầy khinh miệt, Lục Phóng "Chẹp" một tiếng, Lục Tường thì che miệng phì cười nhạo báng, ánh mắt Nghiêm Nhận không rõ ý tứ gì.
Lục Bình cũng chào thua, vốn dĩ cuộc tranh luận này có can dự gì đến cậu đâu, cái tên Nghiêm Nhận còn cố ý kéo mình vào.
Cậu nghĩ ngợi rồi bổ sung thêm câu: "Ta thấy ai nói cũng có lý cả."
Nghiêm Nhận: "..."
Tống Tư Nghiêm xua tay cho học sinh trong lớp ngồi xuống hết, bản thân ông cụ mới đứng dậy dạo bước qua lại: "Ta biết cô cậu đều có quan điểm riêng, các nhi lang thế gia đang ngồi đây cũng tự thấy rằng mình không kém cạnh gì học trò bình dân cả." Sau đó cụ tuyên bố, "Bệ hạ dự định cử bộ Lễ tổ chức một kì khảo sát văn võ sau dịp Trung thu, điện Bạch Hổ sẽ đứng ra kêu gọi toàn bộ thế gia tham dự thi văn với Quốc tử giám, thi võ với doanh Võ học, xếp tam giáp và nhiều tiến sĩ, xem xem rốt cuộc giữa thế gia và bình dân bên nào nổi trội hơn, trông hạng cao thấp ắt sẽ thấy rõ thôi."
Kì khảo sát văn võ mà Tống Tư Nguyên nói gây ra chấn động cực lớn.
Vốn là từ khi vào thu xong mọi người đều cứ biếng nhác, thế gia đang bị mọi người chê cười vô năng nghe thấy thi thố cái là lập tức hừng hực ý chí. Hà Tân Bách chuẩn bị hẹn nhóm con cháu thế gia bắt đầu ngày mai sẽ khổ luyện học hành, mới hỏi Nghiêm Nhận có tham gia cùng không.
Nghiêm Nhận chưa đáp, tan học xong cứ chốc chốc lại liếc sang chỗ Lục Bình. Lục Bình làm lơ cậu ta, ngồi yên hẳn hoi làm bài tập Tống Tư Nguyên giao.
Chờ Nghiêm Nhận rời đi là mọi người cũng đã về gần hết.
Giờ Lục Bình mới thu dọn sách vở đưa cho Đạt Sinh: "Cất hết vào ngăn tủ đi, rồi lấy hộ ta mấy trang lời bình sách hôm trước ra đây."
Hình như lúc Đạt Sinh quay lại thì tập giấy trên tay cậu nhóc đã tăng thêm mấy tờ, Lục Bình cầm ước lượng thử là nhận ra. Cậu nhíu mày lật xem, trong ấy kẹp thêm vài ba trang do người khác viết.
Nhìn tổng thể thì nét chữ hào hùng phóng khoáng, giữa vẻ tự tại hờ hững lại có phong cách rất riêng ở những đoạn chuyển hướng ngòi bút, ngay đầu tiên là dòng "Mạo muội đôi lời, giở thư mong hãy xởi lởi đọc xem".
Lục Bình ngơ ngẩn giây lát mới hiểu ra: "Đạt Sinh, có người đọc lời bình sách của ta."
Đạt Sinh xáp lại gần: "Ai thế ạ?"
"Người ta còn viết cho ta một đoạn nữa, trông dài dòng thế kia, chắc không phải định mắng ta một trận xối xả đâu nhở?" Lục Bình vừa tự đùa tự giễu vừa đếm nhẩm, tổng cộng 3 trang. Cậu khá là háo hức, mở trang đầu tiên đọc luôn.
"Hay thay! Con người đều có chỗ hữu ích, mà chưa rõ điểm vô dụng. Người độc lập tỉnh đời, chẳng trôi theo dòng; khép mình gìn giữ, nào đâu phải tội. Thấy rằng trí là công cụ để tranh, danh là nguồn cơn để đấu, đều là hung khí, không nên phổ biến với đời..."
(*câu trước trích từ bài 'Ca ngợi cây quýt' của Khuất Nguyên, câu sau từ bài 'Nhân thế gian' của Trang Tử)
Đọc đến đây bỗng cậu bật cười, dừng lại như thể tiếc rẻ: "Người này..."
Đạt Sinh không biết chữ, ngơ ngác nhìn cậu.
Lục Bình ngẩng đầu, con ngươi lấp loáng mấy tia sáng, đến cái bóng nắng rọi vào phản chiếu nơi đáy mắt cũng phấn chấn rõ rệt. Cậu cười nói: "Có vẻ người này là tri kỉ đấy."
Đạt Sinh ngồi cạnh trông thấy cậu nâng xấp giấy lên, hào hứng đọc tiếp thật tỉ mỉ.
Sau cùng, Lục Bình ngó ra sảnh rộng đài cao trống không đằng trước, đôi mắt ngập vẻ sống động: "Người ta biết cả là ta đọc sách gì, nghĩ ngợi cái gì, vậy mà không hề thấy ta nổi loạn ngược đời, trái lại còn bàn luận trao đổi với ta!" Ngẫm thử xong cậu lại thấy ngài ngại, "Nhưng ta nào có giỏi giang như người ta nói, độc lập tỉnh đời chẳng trôi theo dòng, khen mà ta còn chẳng tin nổi ấy, đấy là mình ư?"
Đạt Sinh bật cười theo. Cậu nhóc hỏi: "Người này biết đây là bài viết của điện hạ ạ?"
Lục Bình chần chừ giây lát, lắc đầu: "Chắc là chẳng biết đâu, thứ nhất ta không đề tên, thứ hai ta đã cố tình viết chữ khác đi." Bỗng cậu giở thẳng sang trang cuối để xem dòng cuối, quả nhiên dưới đó có viết hai chữ.
"Thu sang suôn sẻ, Viễn Sơn kính vái."
Lục Bình ngước mắt: "Ai tên Viễn Sơn nhỉ?"
Đạt Sinh bảo: "Điện hạ còn chẳng biết, sao nô tài biết được ạ..."
Lục Bình để chỗ sách vở xuống, bật dậy chạy ra chỗ bục giảng của Tống Tư Nguyên cầm tập danh sách dưới cái chặn giấy lên. Danh sách ghi lại họ tên và tên tự của tổng cộng 20 học sinh trong sảnh Tập Văn. Cậu đọc từng dòng một từ trên xuống dưới, không hề thấy ai tên là "Viễn Sơn" cả.
Cậu chỉ biết thở dài, lại lon ton xuống ngồi quỳ vào bàn học của mình.
Đạt Sinh nói: "Người này vào được điện Bạch Hổ, tiếp xúc được với kệ để đồ, chắc hẳn phải là học sinh trong điện, điện hạ thấy sẽ là ai ạ?"
Lục Bình suy tư: "Đây không phải nét chữ của hoàng huynh nên sẽ không phải huynh ấy, còn lại ta cũng chẳng nghĩ ra là ai." Cậu gấp 3 tờ thư lại cho ngay ngắn rồi lấy giấy mới ra, cười bảo: "Cơ mà là ai không quan trọng, người ta nhiệt tình viết cả bài dài thế, xét về tình về lý ta đều nên phản hồi mới được."
Đạt Sinh thắc mắc: "Điện hạ có biết là ai đâu ạ, làm sao gửi thư đây?"
"Không vấn đề gì, ta sẽ đặt trong ngăn tủ như cũ. Nếu người đó có lòng chờ thư hồi âm thì sẽ mở tủ ra tìm thôi. Còn nếu người ta nhất thời nổi hứng viết cho vui, không định đợi ta phúc đáp gì cả thì cũng vẫn là pháo hoa rực rỡ, đáng để trân trọng." Lục Bình nói, "Mực sắp khô rồi, mài thêm hộ ta với."
"Vâng."
Lục Bình giở giấy ra, ngẫm nghĩ hồi lâu, bắt đầu chấm mực viết thư hồi âm.
Đạt Sinh im lặng quỳ bên cạnh trông, phát hiện chữ Lục Bình viết lần này không xấu xí nguệch ngoạc như trước nữa mà trái lại rất thẳng thớm nắn nót, vậy nên tốc độ chậm hơn đôi chút. Lục Bình còn vừa viết vừa bảo: "Không viết dài quá được, ngăn ngắn thôi, không lại gây áp lực cho đối phương, lần tới hồi âm lại phải viết dài hơn nữa."
Cuối cùng cậu gác bút, thổi cho khô mực rồi đứng dậy.
"Để nô tài cất cho điện hạ ạ."
"Không cần đâu." Lục Bình tự tay sắp xếp sách vở, để hai tờ thư hồi âm này lên trên cùng, chặn bằng nghiên mực, sau đó đóng cửa ngăn tủ lại không hề khóa kín, giống hệt mọi ngày.
Đạt Sinh chắp hai tay: "Hi vọng đối phương sẽ trông thấy thư trả lời..."
Lục Bình lắc đầu, nhẹ nhàng chỉ bảo: "Đừng hi vọng thế, tùy duyên là được, đến lúc ấy mới không phải thất vọng nhiều."
"Ồ, nô tài hiểu rồi ạ."
Lục Bình đi ra khỏi điện Bạch Hổ, Đạt Sinh vội vàng theo sau gọi: "Thái sư đại nhân bảo là kì khảo sát văn võ quan trọng lắm, bệ hạ với hoàng hậu đều sẽ ghé xem, điện hạ có định chuẩn bị gì không ạ?"